ชายหนุ่มผู้ทะเยอทะยานชื่อ Yataro Iwasaki เปิดตัวบริษัท Mitsubishi ครั้งแรก - ในฐานะบริษัทขนส่งสินค้า - ในปี 1870 ประเทศญี่ปุ่นได้เปลี่ยนแปลงจากยุคศักดินาและรีบเร่งพัฒนาตัวเองเพื่อแข่งขันกับ ชาติตะวันตก ธุรกิจของ Yataro เติบโตขึ้นอย่างรวดเร็วและแตกสาขาไปเป็นการผลิตและการพาณิชย์ในหลากหลายรูปแบบ สงครามโลกครั้งที่ 2 นำความสิ้นสุดสู่ Mitsubishi ในฐานะองค์กรขนาดใหญ่ที่ดำเนิน กิจการทุกอย่างแบบรวมศูนย์ แต่บริษัทอิสระต่างๆ ที่มีรากฐานมาจากองค์กร Mitsubishi เดิม ยังคงดำเนินธุรกิจอยู่ในปัจจุบันในแทบทุกภาคส่วนของอุตสาหกรรม

Yataro Iwasaki เป็นชาวเมืองโคจิซึ่งตั้งอยู่บนบนเกาะชิโกกุ ซึ่งเป็นฐานอิทธิพลของตระกูล Tosa (Tosa Clan) ผู้ทรงอำนาจ เขาเคยทำงานให้กับตระกูลแห่งนี้และสามารถสร้างผลงานได้อย่างโดดเด่นใน การจัดการองค์กรการค้าของตระกูล Tosa ในโอซาก้า ในปี 1870 เขาได้ก่อตั้งบริษัทขนส่งสินค้า Tsukumo Shokai ของตัวเอง โดยขอเช่าเรือกลไฟสามลำจากตระกูล Tosa และนั่นเป็นจุดกำเนิดของ Mitsubishi

ภาพถ่ายจากคลังเอกสารของ Mitsubishi

ชื่อของบริษัทเปลี่ยนเป็น Mitsukawa Shokai ในปี 1872 และ Mitsubishi Shokai ในปี 1874 Yataro เลือกสัญลักษณ์ของบริษัทโดยผสมผสานใบโอ๊คสามใบจากตราประจำตระกูล Tosa และสามเพชรซ้อนกันซึ่งเป็นตราประจำตระกูลของเขาเอง สัญลักษณ์ดังกล่าวเป็นที่มาของชื่อ Mitsubishi ซึ่งหมายความว่า "สามเพชร"

ในปี 1874 Yataro แสดงความเสียสละต่อส่วนรวมและประเทศชาติ โดยการจัดสรรเรือเพื่อขนส่งกองทหารญี่ปุ่นไปยังไต้หวัน และรัฐบาลได้มอบเรือบรรทุกสินค้า 30 ลำ ให้กับเขาเพื่อเป็นการตอบแทน Yataro ได้เปลี่ยนชื่อบริษัทของเขาเป็น Mitsubishi Mail Steamship ในปี 1875 โดยรับสืบทอดกิจการ พนักงานและสิ่งอำนวยความสะดวกจากบริการไปรษณีย์ที่รัฐบาลเลิกล้มไป

Mitsubishi Mail Steamship เปิดบริการในครั้งแรกโดยให้บริการไปยังประเทศจีนและรัสเซีย และสามารถสร้างผลประโยชน์ได้อย่างมากจากการดำเนินธุรกิจในลักษณะผูกขาด อย่างไรก็ตาม สายลมแห่งการเมืองได้หวนกลับทิศมาเป็นปฏิปักษ์ต่อ Mitsubishi ในช่วงต้นทศวรรษ 1880 เมื่อรัฐบาลได้สนับสนุนการก่อตั้งบริษัทคู่แข่ง และการแข่งขันที่ตามมาส่งผลให้ทั้งสองบริษัทเกือบจะต้องล้มละลาย

จนกระทั่งรัฐบาลต้องยื่นมือเข้าแทรกแซงทำให้การแข่งขันยุติลงเป็นการชั่วคราว แต่การแข่งขันอย่าง เอาเป็นเอาตายกลับเริ่มต้นขึ้นอีกครั้งเมื่อสิ้นบุญของ Yataro ในปี 1885 และน้องชายของเขา Yanosuke ขึ้นกุมบังเหียรกิจการต่อจากพี่ชาย และการแข่งขันทั้งหมดก็ถึงจุดสิ้นสุดเมื่อรัฐบาลตัดสินให้บริษัททั้งสองแห่งควบรวมกิจการเข้าด้วยกันในปี 1885 ซึ่งถือเป็นจุดกำเนิดของ Nippon Yusen หรือ NYK Line ในปัจจุบัน

ในขณะที่การแข่งขันทางทะเลมีความรุนแรงมากขึ้น Mitsubishi ก็หันมามองหาโอกาสทางธุรกิจใหม่ๆ บนแผ่นดิน บริษัทฯ จึงได้จัดซื้อเหมืองทองแดงโยชิโอกะในอาคิตะ และเหมืองถ่านหินทาคาชิมาในนางาซากิ นอกจากนี้ บริษัทฯ ยังได้เช่าอู่ต่อเรือนางาซากิจากรัฐบาลในปี 1884 และได้ออกแบบผลิตเรือกลไฟที่ประกอบขึ้นภายในประเทศญี่ปุ่นทั้งลำเป็นครั้งแรก

Mitsubishi เติบโตต่อเนื่องและมีความหลากหลายในการดำเนินธุรกิจ ภายใต้อำนาจการจัดการแบบ เบ็ดเสร็จของ Yanosuke Iwasaki เขาซื้อเหมืองเพิ่มขึ้นเพื่อใช้เป็นฐานในการป้อนทรัพยากรให้กับอุตสาหกรรมของ Mitsubishi และญี่ปุ่นที่กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว และตัดสินใจถอดคำว่า "Steamship" ออกจากชื่อบริษัท นอกจากนี้เขายังลงทุนด้วยเม็ดเงินมูลค่าประมาณ 1 ล้านเหรียญสหรัฐ เพื่อซื้อพื้นที่ที่เป็นบึงและหนองน้ำขนาด 80 เอเคอร์ ซึ่งอยู่ถัดจากปราสาทขององค์จักรพรรดิ ในปี 1890 การตัดสินใจ ลงทุนที่ฟังดูเหลวไหลในยุคของ Yanosuke กลับพิสูจน์ถึงวิสัยทัศน์อันยาวไกล เมื่อผืนดินดังกล่าวได้รับ การประเมินว่ามีมูลค่าหลายพันล้านเหรียญสหรัฐ ในปัจจุบัน

Hisaya ลูกชายของ Yataro ขึ้นดำรงตำแหน่งประธานาบริษัทฯ ในปี 1893 เขาสำเร็จการศึกษาจาก มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนีย (The University of Pennsylvania ) และได้ปรับโครงสร้างของ Mitsubishi เพื่อให้สามารถสนับสนุนการดำเนินธุรกิจที่หลากหลายและมีการเติบโตเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยได้มีการก่อตั้งฝ่ายการธนาคาร, อสังหาริมทรัพย์, การตลาด และการบริหาร รวมทั้งฝ่ายกิจการเหมืองแร่และธุรกิจอู่ต่อเรือดั้งเดิม

การลงทุนส่วนตัวบางส่วนของ Hisaya ได้กลายมาเป็นส่วนหนึ่งของบริษัท Mitsubishi ในปัจจุบัน เขาได้ซื้อบริษัท Kobe Paper Mill ซึ่งได้กลายมาเป็น Mitsubishi Paper Mills ในปัจจุบัน และเขาได้สนับสนุนการก่อตั้งโรงเบียร์ Kirin Brewery นอกจากนี้ Toshiya ลูกพี่ลูกน้องของเขายังก่อตั้ง Asahi Glass ซึ่งประสบความสำเร็จในการผลิตกระจกแผ่นเป็นครั้งแรกของญี่ปุ่น

การจัดการ Mitsubishi มีความทันสมัยยิ่งขึ้นไปอีกเมื่อ Koyata ลูกชายของ Yanosuke ขึ้นดำรงตำแหน่งประธานบริษัทแทน Hisaya ในปี 1916 Koyata ซึ่งสำเร็จการศึกษาจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ได้ทำการปรับปรุงฝ่ายต่างๆ ของบริษัทฯ ให้อยู่ในรูปแบบบริษัทที่มีความอิสระในการดำเนินธุรกิจมากขึ้น เขานำ Mitsubishi สู่ความเป็นผู้นำในหลายภาคอุตสาหกรรม เช่น เครื่องจักร อุปกรณ์ไฟฟ้า และสารเคมี บริษัทต่างๆ ซึ่งในภายหลังกลายเป็น Mitsubishi Heavy Industries เป็นผู้พัฒนารถยนต์ เครื่องบิน รถถัง และ รถบัส และ Mitsubishi Electric ได้กลายเป็นผู้นำในด้านเครื่องจักรไฟฟ้าและอุปกรณ์เครื่องใช้ภายในบ้าน

ตระกูล Iwasaki ยอมเสียสละการควบคุมบางส่วนใน Mitsubishi โดยการเสนอขายหุ้นในบริษัทผู้ถือหุ้นหลักต่อสาธารณะชน เมื่อสิ้นสุดของสงครามโลกครั้งที่สอง ผู้ลงทุนจากภายนอกถือหุ้นของบริษัทฯ มากกว่าครึ่งหนึ่งของกรรมสิทธิทั้งหมด

Koyata Iwasaki กระตุ้นผู้จัดการและพนักงานของเขาให้ก้าวข้ามความเกรงกลัวหรือหวาดระแวงต่อ ชาวต่างชาติที่แพร่ระบาดไปทั่วญี่ปุ่นในช่วงหลายปีของสงคราม "ชาวอังกฤษและชาวอเมริกันต่างก็เป็น คู่ค้าทางธุรกิจของเรา" เขากล่าวย้ำกับผู้บริหาร Mitsubishi ในเวลาไม่นานหลังที่เกิดความรู้สึกต่อต้านขึ้น "พวกเขาเป็นเพื่อนที่ร่วมพัฒนาโครงการต่างๆ มาด้วยกันกับเรา และต่างก็เป็นผู้ที่สนใจในเรื่องต่างๆ เหมือนกันกับเรา" เมื่อสันติสุขเกิดขึ้น พวกเขาก็จะกลับมาเป็นมิตรที่ดีและซื่อสัตย์อีกครั้ง"

ภายหลังสงคราม กองกำลังฝ่ายสัมพันธมิตรเรียกร้องให้มีการยุบกลุ่มอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ของญี่ปุ่น สำนักงานใหญ่ของ Mitsubishi ปิดตัวลงในวันที่ 30 กันยายน 1946 และบริษัทในเครือ Mitsubishi จำนวนมากแตกตัวออกเป็นองค์กรขนาดเล็ก ส่วนที่ดำเนินธุรกิจการค้า (trading arm) แยกตัวออกเป็น บริษัทขนาดย่อย 139 แห่ง Mitsubishi Heavy Industries กลายเป็นบริษัทระดับภูมิภาคสามแห่ง บริษัท ส่วนใหญ่ในเครือของ Mitsubishi จำเป็นต้องเลิกใช้ชื่อและเครื่องหมายเดิม ภายใต้ความกดดันจาก กองกำลังสัมพันธมิตรที่ปกครองญี่ปุ่น

ในช่วงสงครามเกาหลี นโยบายการปกครองได้เปลี่ยนแปลงเป็นการให้ความสำคัญกับอุตสาหกรรม และการฟื้นฟูเศรษฐกิจ บางส่วนของบริษัท Mitsubishi เดิมได้สร้างตัวขึ้นใหม่ และเริ่มนำชื่อและ เครื่องหมายกลับมาใช้อีกครั้ง ในขณะเดียวกันก็ยังคงดำเนินกิจการอย่างอิสระ บริษัทเหล่านี้ต่างประสบความสำเร็จในการดำเนินกิจการอย่างเอกเทศและเป็นอิสระ เหนือกว่าที่อาจประสบผลสำเร็จภายใต้ การบริหารงานแบบองค์กรขนาดใหญ่ ในขณะเดียวกัน พวกเขายังได้รับประโยชน์จากเครือข่ายการพึ่งพากันระหว่างอดีตบริษัทในเครือ Mitsubishi ที่มีประวัติความเป็นมาและวัฒนธรรมองค์กรร่วมกันมาก่อน

เอื้อเฟื้อเนื้อหาและภาพถ่ายโดย คณะกรรมการประชาสัมพันธ์ Mitsubishi (Mitsubishi Public Affairs Committee)